Idealnie dopasowane łuki zębowe zdarzają się niezwykle rzadko i często są związane z mniejszą lub większą ingerencją ze strony ortodonty. Rasa kaukaska, przeważająca w Centralnej Europie, ma tendencję do zmiany ustawienia zębów, bowiem procesy wpływające na ściskanie łuków zębowych trwają od dzieciństwa nawet do 40 – 45 roku życia.
Ortodonta rozpoznaje wadę (lub wady) w oparciu o analizę przebiegu łuków zębowych, położenia zębów, a także ich wielkości, wzajemnych proporcji itp. Wyróżniamy kilka podstawowych wad, a wśród nich:
Zgryz krzyżowy: dolne zęby są w różnych odcinkach, ustawione na zewnątrz w stosunku do zębów górnych. Nasilone wady tego typu mogą powodować widoczną asymetrię twarzy, mogą też prowadzić do przyspieszonego ścierania zębów. Rozróżniamy zgryz krzyżowy przedni i boczny.
Zgryz przewieszony: występuje gdy dochodzi do poszerzenia szczęki lub zwężenia żuchwy, w efekcie czego górne zęby rozmijają się z dolnymi w bocznych odcinkach łuku zębowego, nie uczestnicząc w zgryzie. Wada taka, szczególnie nasilona, poważnie ogranicza wydajność żucia i może prowadzić do przeciążenia pozostałych zębów.
Tyłozgryz: łuk zębów dolnych jest cofnięty względem zębów górnych. Siekacze nie stykają się, a dolna warga jest cofnięta. Pacjenci z nasilonymi tyłozgryzami częściej ulegają urazom górnych siekaczy.
Przodozgryz: sytuacja odwrotna do tyłozgryzu – przednie zęby w żuchwie wysunięte są przed górne. Wada ta powoduje wysunięcie dolnej wargi, często też bródki w kierunku do przodu. Zwykle jest dla pacjenta problemem estetycznym.
Zgryz otwarty: w tym przypadku nie dochodzi do kontaktu między górnym i dolnym łukiem zębowym. Brak kontaktu może dotyczyć przednich zębów (zgryz otwarty przedni) lub zębów bocznych ( zgryz otwarty boczny). Zgryzom otwartym przednim często towarzyszą wady wymowy.
Zgryz głęboki: o tej wadzie mówimy wtedy, gdy górne siekacze zakrywają więcej niż połowę dolnych zębów. W skrajnych przypadkach zęby przednie kaleczą przedsionek jamy ustnej i podniebienie. Nieleczone zgryzy głębokie (głównie ich nasilone postacie) mogą mieć katastrofalne skutki dla uzębienia, z przedwczesną utratą zębów włącznie.
Stłoczenie zębów: zęby okazują się zbyt duże w stosunku do wyrostków zębodołowych, w których tkwią. W rezultacie dochodzi do ich ściśnięcia w łuku zębowym. Sytuacja taka stanowi poważne utrudnienie zabiegów higienicznych i może skutkować zwiększoną podatnością na próchnicę i choroby przyzębia. Stłoczenia często stanowią dla pacjentów poważny problem estetyczny.
Powyższe opisy oczywiście nie mają stanowić podstawy do samodiagnozy – chcieliśmy raczej uwypuklić fakt, iż potocznie określenie „krzywe zęby”, przy zastosowaniu medycznego podejścia, staje się różnorodnym i wielowątkowym zagadnieniem. W poprzednich odcinkach naszego bloga znajdziecie odpowiedź na pytanie dlaczego dochodzi do deformacji łuków zębowych – mówiąc prościej – dlaczego krzywią się nam zęby?