Higiena jamy ustnej i aparatów w trakcie leczenia ortodontycznego
Właściwa higiena jamy ustnej stanowi bardzo ważny element codziennej toalety każdego z nas. Z chwilą gdy rozpoczynamy leczenie aparatem ortodontycznym a zwłaszcza aparatem stałym nabiera ona szczególnego znaczenia. Zaniedbania w tym zakresie niosą ze sobą poważne negatywne konsekwencje dla zdrowia zębów.
Leczenie aparatem zdejmowanym (ruchomym)
Higiena uzębienia
W trakcie leczenia aparatami zdejmowanymi utrzymanie higieny jamy ustnej nie różni się w żaden sposób od codziennych zabiegów higienicznych. Znaczy to, że obowiązkowe jest dokładne szczotkowanie zębów po każdym posiłku, przez około 3 minuty, uzupełniane zabiegami nitkowania zębów i przestrzeni międzyzębowych. Absolutne minimum stanowi trzyminutowe szczotkowanie zębów po śniadaniu i po kolacji. Unikać należy słodyczy, wysokosłodzonych napojów oraz podjadania pomiędzy posiłkami.
Higiena aparatu zdejmowanego
Każdego dnia rano i wieczorem należy wyczyścić aparat, stosując do tego normalną szczoteczkę do zębów oraz pastę do zębów. Po czyszczeniu należy opłukać aparat wodą. Od czasu do czasu można zastosować chemiczne oczyszczenie aparatu, przy użyciu środków do czyszczenia protez zębowych.
Jeśli aparat nie będzie zakładany, powinien być po umyciu włożony do specjalnego pudełeczka względnie do mydelniczki, gdzie przechowywany jest w stanie suchym, nie zawinięty w folię, tkaninę ani papier. Należy pamiętać, by w mydelniczce zostały zrobione otwory, aby aparat nie był zamknięty w sposób hermetyczny.
Leczenie aparatem stałym
Higiena uzębienia i aparatu stałego
W trakcie leczenia aparatami stałymi, higiena uzębienia i higiena aparatu stanowi jedność. Bezwzględnie konieczne jest dokładne szczotkowanie zębów i elementów aparatu po każdym (!) posiłku, przez około 5 minut. W zasadzie rodzaj szczoteczki nie ma decydującego znaczenia, ale polecane są specjalnie przygotowane szczoteczki ortodontyczne, zarówno zwykłe, jak i elektryczne. Skuteczność szczotkowania jest wzmacniana dodatkowo przez stosowanie tak zwanych szczoteczek pęczkowych, bardzo wąskich, przypominających małe pędzelki, którymi łatwo jest dotrzeć do wszelkich „zakamarków” aparatu. Obok szczoteczek pęczkowych polecane są specjalne nici do czyszczenia aparatu oraz irygatory. Są to urządzenia, z których wypływająca pod ciśnieniem wąska stróżka wody wypłukuje drobne resztki pokarmowe spod elementów aparatu, gdzie szczoteczka często nie dociera. Wypływająca z irygatora woda dodatkowo masuje dziąsła.
Krytyczny obszar do czyszczenia to przestrzeń pomiędzy dziąsłami a drutem aparatu. Należy zwrócić uwagę na te właśnie miejsca i w żadnym wypadku nie unikać delikatnego szczotkowania dziąseł. Jeśli aparat stały ma elementy umieszczone na podniebieniu, nie należy zapominać o ich systematycznym czyszczeniu.
Awaria aparatu ortodontycznego
W razie jakiejkolwiek awarii aparatu skontaktuj się jak najszybciej ze swoim ortodontą.
Jeśli awaria dotyczy aparatu zdejmowanego należy schować go do pudełeczka, w którym przechowywany jest aparat i zgłosić się do lekarza prowadzącego. Należy zabrać odłamane elementy aparatu (jeśli takie są), gdyż wielu przypadkach udaje się naprawić aparat i przywrócić jego działanie. Idąc na wizytę nie należy być świeżo po posiłku, ponieważ do naprawy aparatu zazwyczaj konieczne jest pobranie wycisku, co nie dla każdego pacjenta jest przyjemne, zwłaszcza po jedzeniu.
Gdy awaria dotyczy aparatu stałego, sprawa może być dla pacjenta bardzo nieprzyjemna, gdyż uszkodzone elementy aparatu często ranią delikatne tkanki policzków lub warg. Najczęściej mamy do czynienia z dwoma rodzajami uszkodzeń aparatu.
Pierwszy z nich stanowi odklejenie się zamka. Nie jest to wielka awaria i zwykle nie wymaga pilnego pojawienia się w gabinecie, szczególnie jeśli pacjent dojeżdża z daleka, ale zawsze należy telefonicznie skontaktować się z gabinetem, aby otrzymać odpowiednie instrukcje. Na wizycie lekarz usunie odklejony zamek i w to miejsce przyklei nowy.
Drugą częstą awarią jest drażniąca końcówka któregoś z drutów. To przykre powikłanie, któremu towarzyszy powstanie bolesnej rany. W każdym przypadku warto spróbować odciąć taką końcówkę, na przykład za pomocą cążków do paznokci, albo zagiąć drucik w kierunku zęba za pomocą gumki znajdującej się na końcu ołówka lub trzonka szczoteczki do zębów. Jeśli zabiegi takie się nie powiodą, należy niezwłocznie umówić się na wizytę, a drażniącą końcówkę drutu oblepić woskiem ochronnym lub gumą do żucia.
Dolegliwości zgłaszane przez pacjentów
Leczeniu ortodontycznemu towarzyszy kilka charakterystycznych dolegliwości, które mają różne nasilenie u różnych pacjentów. Dobra opieka doświadczonego ortodonty pozwala zminimalizować, a często wykluczyć nieprzyjemne odczucia związane z leczeniem.
Ból
Bezpośrednio po założeniu aparatu stałego umieszczone na zębach zamki drażnią wargi i policzki, które nie są przyzwyczajone do obecności twardych i kanciastych struktur na zębach. Pojawiają się wtedy małe, niekiedy bolesne ranki, wyglądające niezbyt estetycznie. Jednakże po kilku dniach śluzówka wraca do normalnego wyglądu, a dolegliwości ustępują. Ból zębów pojawiający się u pacjentów tuż po założeniu aparatu jak również po, niektórych wizytach kontrolnych spowodowany jest procesem przemieszczania się zębów pod wpływem aparatu. Takie odczucia towarzyszą również pacjentom stosującym aparaty zdejmowane.
Ruchomość zębów
Zęby pod wpływem sił ortodontycznych zmieniają swoje położenie. Jest to skomplikowany mechanizm zmian w strukturze kości, otaczającej korzeń zęba, któremu towarzyszyć może mniej lub bardziej odczuwalne rozchwianie zębów. Mimo tego, że zauważalna ruchomość niektórych zębów może czasami przestraszyć pacjenta, jest to stan przejściowy, a na końcu leczenia wszystkie zęby znów są mocno osadzone w kości.
Jak stosować wyciągi ortodontyczne?
Wyciągi gumowe
Same druty i wizyty w gabinecie zwykle nie wystarczą do uzyskania perfekcyjnego wyniku leczenia. Ortodonci wielokrotnie wręczają swoim pacjentom małe gumeczki, które należy rozpinać pomiędzy wskazanymi przez lekarza elementami aparatu. Pacjent robi to samodzielnie i musi odpowiedzialnie podejść do tej części leczenia, której nie jest w stanie wykonać żaden ortodonta bez pomocy pacjenta. Wyciągi gumowe należy stosować zgodnie z zaleceniami ortodonty. Skuteczność wyciągów jest największa, jeśli używane są przez całą dobę, nawet w czasie posiłków, a zdejmowane powinny być wyłącznie do mycia zębów. Po oczyszczeniu zębów i aparatu zakładamy świeże gumki. Jeśli nie pamiętasz jakie były zalecenia i sposób zakładania gumek, skontaktuj się ze swoim ortodontą, ponieważ niewłaściwe stosowanie wyciągów gumowych może mieć negatywne skutki dla leczenia.
Wyciągi zewnętrzne
Wyciągi zewnętrzne zwykle nie są stosowane przez cały czas leczenia, ale okresowo. Lepiej przykładać się do ich noszenia, ponieważ ich intensywne stosowanie pozwoli skrócić do minimum czas konieczny na stosowanie tych „miłych dodatków”. Warto wiedzieć, że wyciągi zewnętrzne nie są ulubionym narzędziem większości ortodontów i ich włączenie do terapii jest koniecznością a nie kaprysem lekarza. Istnieją wady zgryzu, których nie da się wyleczyć z dobrym skutkiem, bez użycia wyciągów zewnętrznych. Podczas ich stosowania należy ściśle przestrzegać zaleceń lekarskich.